دَستگِرد یکی از شهرهای استان اصفهان در مرکز ایران است.
دستگرد ، شهرى در بخش برخوار در شهرستان برخوار استان اصفهان.این شهر در مشرق شهرستان، در ارتفاع حدود ۵۷۱،۱ مترى و در حدود سیزده کیلومترى شمال شهر اصفهان، در کنار راه اصلى اصفهان ـ دولتآباد (مرکز بخش برخوار)، و در دشت بلندى قرار دارد. آب و هواى آن معتدل خشک است. بیشترین دماى آن ْ۴۲ در مرداد، کمترین آن ْ۲ر۱۲- در بهمن، و میانگین بارش سالیانۀ آن ۶ر۱۲۱ میلیمتر است ..پیش از ۱۳۲۹ش، آبادى دستگرد، مرکز دهستان برخوار بود و برخوار بخش حومۀ شهرستان اصفهان و تابع استان دهم (اصفهان) بود. در این سال، آبادى دستگرد شهر شد و با تشکیل شهرستان برخوار و میمه در تیر ۱۳۶۸ و بخش برخوار در فروردین ۱۳۷۹، تابع شهرستان و بخش مذکور گردید . در سرشمارى ۱۳۷۵ش، جمعیت شهر ۰۲۱،۱۴ تن ضبط شده است (رجوع کنید به مرکز آمار ایران، ص هفتاد و چهار). اهالى آن شیعۀ دوازده امامیاند و به فارسى سخن میگویند (فرهنگ جغرافیائى آبادیها، ج ۷۱، ص ۱۱۷).دستگرد از طریق دو راهىِ حبیبآباد، به اردستان و نائین مرتبط میشود. بزرگراه اصفهان به شاهینشهر و تهران از کنار آن میگذرد (مهریار، ج ۱، ص ۳۸۷). فرشبافى با طرحهاى اصفهانى و نائینى در آن رواج دارد (فرهنگ جغرافیائى آبادیها، ج ۷۱، ص ۱۱۸).شهر داراى زیارتگاهى به نام امامزاده ادهم است (همانجا). نام آن به صورتهاى دَسْتْجِرْد و دستگردبرخوار هم ضبط شده است (رجوع کنید به جابرى انصارى، ص ۴۳۸؛ مهریار، ج ۱، ص ۳۸۶). آبادیها و شهرهاى بسیارى در استان اصفهان و نیز در استانهاى دیگر، از جمله خراسان، به این نام خوانده شدهاند. جزء گرد/ کرد/ جرد در این اسامى، از «کرت» فارسى باستان، به معناى ساخته و پرداخته، گرفته شده است و دستگرد یعنى شهر ساخته دست. از جمله شهرهاى قدیمى با این نام، دستکرهالملک* است (رجوع کنید به مهریار، ص ۳۸۵ـ۳۸۶؛ نیز براى اطلاع بیشتر از معانى این واژه رجوع کنید به جعفرى زند، ص ۹۳ـ۹۶).دستگرد در ناحیه قدیمى برخوار* قرار داشته است و در دورۀ ناصرى از روستاهاى بزرگ و معروف بلوک برخوار محسوب میشد (رجوع کنید به افضلالملک، ص ۷۸؛ اصفهانى، ص ۳۰۰). جابرى انصارى (متوفى ۱۳۳۵ش) آن را قریهاى با چهار هزار سکنه ذکر کرده است (رجوع کنید به ص ۴۳۸). در حدود ۱۳۳۰ش (رجوع کنید به رزمآرا، همانجا)، دستگرد ۱۱۹،۵ تن جمعیت داشت، از تولیداتش غلات و پنبه و پشم و روناس بود و بافت قالى و کیش (نوعى پارچه کتانى) در آن رواج داشت. علاوه بر دستگردِ یاد شده چندین آبادى به نام دستگرد وجود دارد، از جمله دستگردِ قَدّادِه/ دستجرد غداده، مرکز دهستان ماربین سفلا در شهرستان خمینیشهر؛ دستگردِ مار، در دهستان بَرَان شمالى در شهرستان اصفهان؛ دستگرد مهرآوران، از آبادیهاى دهستان گَرکَن در شهرستان لِنجان؛ آبادى قدیمى دستگرد یا دستجرد خیار، که به علت داشتن مزارع خیار و زود به عمل آمدن این محصول آن را به این نام میخواندند، و امروزه از محلات شهر اصفهان به شمار میرود (رجوع کنید به جعفریزند، ص ۹۶؛ مهریار، ص ۳۸۷). به گفتۀ اصفهانى، دستگرد از روستاهاى معروف بلوک جِى بود که خیار خوب اصفهان از مزارع آن تهیه میشد و باغهاى زردآلو و آلوچه و شلیل و هلو، و انواع انگور آن مشهور بود.
جمعیت
براساس سرشماری سال ۱۳۸۵جمعیت این شهر ۱۵,۵۲۴نفر (۴,۰۲۸خانوار) بوده است.
دیدگاهتان را بنویسید